رادیو مشتری – قسمت سوم – سرکار خانم عسگری(مشاوره حقوقی)

در قسمت سوم رادیو مشتری با سرکار خانم عسگری ، مدرس و مشاوره حقوقی کسب و کارها گفتگو کردم.

ایشان در زمینه کسب و کارهای نوپا و استارتاپ ها فعالیت های بسیار زیادی داشته اند و در این گفتگو به مباحث و مشاوره حقوقی و قراردادی کسب و کارها پرداخته ایم که پیشنهاد میکنم این قسمت از رادیو مشتری را از دست ندهید.

فورس ماژور در قراردادها در شرایط فعلی بازار چه تاثیری دارد؟

نحوه عقد قرارداد باید به چه صورت باشد؟

قراردادهای اینترنتی آیا قابلیت پیگیری دارند؟

رضایت در قرارداد چگونه تعریف می شود

آیا می توانیم تیپ قرارداد را از اینترنت دانلود کنیم یا نیاز به مشاور در این زمینه داریم؟

و …

منتظر برگزاری وبینارها و دوره های آموزشی مشترک در زمینه مسائل حقوقی کسب و کارها باشید.

هدف رادیو مشتری گفتگو با متخصصین و صاحبین کسب و کارهای ایرانی در حوزه مدیریت ارتباط با مشتری است، گفتگویی راحت و خودمانی…

رادیو مشتری را دنبال کنید

برای دانلود رایگان می توانید به لینک زیر مراجعه بفرمایید.

دانلود سومین قسمت رادیو مشتری

متن گفتگوی رادیو مشتری قسمت سوم (مشاوره حقوقی):

آقای حمید حاتم طهرانی:

سلام عرض می­کنم خدمت همه دوستان عزیز، حمید حاتم تهرانی هستم و با یک فایل دیگه از سلسله فایلهای رادیو مشتری در خدمت شما عزیزان هستیم.

امروز در خدمت خانم عسکری هستم و می­خواهم صحبت کنیم در خصوص مسائل حقوقی کسب و کارها و این که در شرایط فعلی بازار استارتاپ­ها با چه چالش­هایی مواجه هستند و باید در شرایط فعلی چه اقدامتی را انجام دهند تا کمترین آسیب را ببینند.

خیلی خوش آمدید خانم عسکری و خواهش می­کنم یه توضیح مختصری در خصوص فعالیت­های خودتون بفرمایید و من در خدمت­تون هستم.

سرکار خانم عسگری:

– سلام روزتان بخیر ممنون از دعوت­تان مچکرم از این هماهنگی که برقرار کردین من هنگامه عسکری هستم مدرس و مشاور حقوقی کسب و کارها، کسب و کارهای نو استارتاپ­ها

اگر مشخصاً بخواهم بگویم حدود یازده دوازده سال است که در حوزه حقوقی فعال هستم اما توی چند سال اخیر بیشتر متمرکز شدم در موضوعات حقوقی کسب وکارها، کارآفرینان و کسب و کارهای نوپا که با عنوان استارتاپ­ها شناخته می­شوند

این که اگر کسی بخواد کسب و کار جدیدی رو ایجاد بکند لازم است که از موضوعات حقوقی چه موضوعاتی یا چه نکاتی را مد نظر قرار بدهد و اصلاً این سرفصل­ها شامل چه موضوعاتی می­شوند و دانستن آن­ها چه تأثیری می­تواند در کسب و کارشان داشته باشد؟

سؤال شما دو بخش بود یکی این که یک معرفی کوتاهی در مورد روند فعالیت­های خودم داشته باشم و قسمت دومش راجع به این بود که در شرایط فعلی اقتصادی کسب و کارها چه اقدامات مفیدی را می­توانند در رابطه با نگاهداشت سرمایه­ هایشان و جلوگیری از روند حالا افول ارزش سرمایه­ گذاری­شان با موضوعات حقوقی داشته باشند.

مجموعه ­ای که ما در آن فعال هستیم حالا با عنوان مشخصاً گروه مشاورین حقوقی کسب و کارها هست که با مدیریت خود من هست مجموعه ­ای که خدمات مشاوره­ی حقوقی، تنظیم قراردادها و برگزاری کارگاه­ها و آموزش­های حقوقی را دارد در خصوص موضوعات اسناد تجاری چک و سفته این که اصلا در مورد این اسناد تجاری به چه ترتیبی این­ها را باید اقدام کنیم در مورد بحث وصول مطالبات هست، در مورد تنظیم قراردادها هست

چه جوری یک قرارداد معتبری تنظیم بکنیم و حالا بحث­های روند رسیدگی به اختلافات قراردادی یا بحث داوری قراردادها هست که حالا اگر در روند توضیحات کافی نبود می­توانید بفرمایید که من توضیحات بیشتری بدم. اما با توجه به این شرایطی که توی این چند ماه اخیر در کشورمان مطمئناً همه و همه­مان آن را لمس کردیم چه آن­هایی که صاحب و کسب و کار هستند چه آن­هایی که حتی خانه­ دار هستند افزایش قیمت همه چیز و ارزش ریالی واحد پول­مان را کاملاً احساس کردند و این که حالا افرادی که تو این حوزه هستند

کسب و کارها را می­توانیم به چند دسته تقسیم بکنیم یک سری افرادی که حالا برنامه­های مشخصی برای این چند ماه­شان نداشتند حالا خیلی درگیر موضوعات نیستند اما مجموعه­ هایی را داریم که قراردادهای سنگینی را داشتند که زمان اجراشان دقیقاً توی این فصل توی این ماه­ها هست

سرمایه­ گذارانی داشتیم که قراردادهایی را بستند در مورد رقم­های قابل اهمیتی که آن قراردادها را می­خواستند اجرا کنند اما با تغییر تورم شدیدی که ایجاد شده، تغییر قیمت­هایی که ایجاد شده عملاً نمی­توانند قراردادهایشان را اجرا کنند و از آن طرف مجریان یا کسب و کارهایی بودند روی مبالغ سرمایه ­گذاری سرمایه گذارها یا آن تزریق سرمایه ­ها حساب کردند، خریدهای اعتباری داشتند و حالا به مشکل خوردند

ما همیشه تو بحث قراردادها یک مثالی را داریم ما حقوقی­ها که می­گیم که قرارداد برای روز دعواست شاید خیلی از مجموعه­ هایی که مبتلابه بحث­های اختلافات قرارداده نشده بودند تا به امروز خیلی نمی­توانستند درک کنند که اگر یک قرارداد معتبر و مشخصی داشتند چقدر می­توانست الان توی این شرایط به آن­ها کمک کند و حالا یک سری قراردادهایی را دارند ولی قراردادهاشان خیلی قرادادهای معتبری نیست و افسوس این را می خورند کاش می­توانستیم یک قرارداد مشخص ­تری داشته باشیم که تو این شرایط بتوانیم با اطمینان بهتری به اجرای اون امیدوار باشیم.

اما یک مقدار بخواهم ریزتر وارد این بشوم و در قالب چند تا نکته بگویم

ما یک دوره­ای هم برگزار کردیم تحت عنوان ۵ اشتباه رایج کسب و کارها که حالا برای این که فایل صوتی قالب آموزشی هم داشته باشد دوستان عزیز شنونده ما بتوانند نکاتی را از این بحث حداقل برداشت کنند برای مجموعه­ های خودشان

این که یکی از اولین موضوعات عدم توجه مدیران کسب و کار، صاحبان کسب و کار اصلا کلاً کسب و کارها با موضوعات قراردادی هست، قراردادهای کاری­شان هست بین پرسنل خودشان می­بندند، عدم آشنایی­شان با موضوعات مالیاتی و بیمه هست

حالا دیدید که فصل پر کردن اظهارنامه­ های مالیاتی می­شه همه به چه کنم چه کنم این می­افتند که حالا باید چه کار کنیم؟

تیر ماه بود ماه گذشته بعد می­گذرد دوباره تا فصل بعدی که دوباره بخواهند اعلام بکنند اما چه خوب زیرساخت­ها و روندهای موضوعات مشخص شده باشد.

ولی موضوع خیلی مهمی که تو کسب و کارهای جدید ما با ان خیلی روبرو هستیم، بحث ماهیت حقوقی کسب و کارهای فری لنسر هست یعنی شما وقتی می­خواهید یک کاری را شروع بکنید اول باید برای خودتان مشخص کنید که تحت قالب شخص حقیقی یعنی فقط به خودت یعنی من هنگامه عسکری به نام خودم می­خواهم کار کنم یا نه می­خواهم شرکت تجاری داشته باشم که تحت عنوان شرکت­های تجاری قانون تجارت شرکت­های هفتگانه می­خواهم بروم ثبت کنم یک شخصیت حقوقی داشته باشم و حالا برم تو بحث­های اساسنامه­ ی شرکتم برم تو بحث روند ثبت شرکتم، برم تو روند سهام اگر می­خواد شرکتم سهامی باشه اصلا یه درک مناسب و صحیحی از تفکیک این شرکت­ها داشته باشم و بتونم درست تصمیم بگیرم که با توجه موضوع فعالیتی من الان برم شرکت تضامنی ثبت کنم بهتر است یا بروم شرکت سهامی خاص ثبت کنم،

کدام روند و چشم­انداز مجموعه من را بهتر تضمین می­کند یک بحثی هم هست که ممکن است ما شرکتی داشته باشیم از جمله شرکت­های دانش­بنیان باشد یا بخواهیم برویم به سمت اعتباراتی که تو این حوزه می توانیم کسب کنیم

اصلا چه خصوصیاتی باید داشته باشیم بریم برای این شرکت­­ها اطلاعاتی لازم است که به نظر یک سری موضوعات اولیه را در مورد موضوعات حقوقی بدانیم که به قول معروف با چشم و گوشی باز وارد حیطه­ ی کار بشویم و حالا قبلاً خیلی مشاهده موضوعات ورشکستگی و چک برگشتی این­ها بشویم

اما تو شرایط فعلی شاید شما اگر یک بار زمان زمین بخورید این یک بار برای همیشه باشد این قدر یعنی افت سرمایه­ های این قدر باشد که نتوانید روند بازسازی و بهبود دوباره بازسازی کسب و کارتان داشته باشد پس چه بهتر از اول اون موانع حقوقی، اون موضوعات اولیه که می­تواند بیس کارتان باشد اصلا می­تواند یک چهارچوب خاصی به کارتان بدهد، به تیم­تان بدهد، به کسب و کارتان بدهد

وقتی می­خواهد کسی بیاید با شما طرف قرارداد شود، سرمایه­ گذارتان شود یا اصلا شریک تجاری­تان شود می داند مجموعه شما یک مجموعه­ ی چهارچوب­ داری است یک مشاور حقوقی دارد تیپ­ های قراردادی مشخصی دارد و با یک تفکر و یک بار روانی مشخص­تری میاد با شما وارد تعاملات تجاری می­شود و به نظر می تواند تأثیرگذار باشد توی تعهداتی که نسبت به شما می­پذیرد.

آقای حمید حاتم طهرانی:

– ممنون از توضیحات خیلی خوب­تان ،عرض به حضورتان الان در شرایط فعلی دقیقاً همین است یعنی بله باید توجه بکنیم به بحث حالا قراردادهامون و این موضوع که خیلی حائز اهمیت است ولی نکته­­ ای هم که الان به نظرم استارتاپ­ها با آن درگیر هستند و خب واقعاً یک نقطه چالش شده برایشان همین است یعنی دقیقاً نمی­دانند که از کجا شروع کنند .

می­خواهند شرکتی ثبت کنند به چه شکل باید این کار انجام شود مثلا یا اگر شرکتی ثبت کردند نمی­دانند به چه شکلی باید مراحل حقوقی­ اش را انجام  دهند، مراحل کار مالیاتی­شان را انجام دهند و پاشنه آشیل استارتاپ ها الان به نظر من بحث­های مالیاتی­شان است

یعنی امسال من خیلی شرکت­ها را می­دیدم که الان به مشکل می­خوردند یعنی از اون شرکت­هایی که یک سال بود از روی کارشان گذشته بود و از ثبت­شان گذشته بود و این­ها کاملاً به مشکل خورده بودند و نمی­توانستند اصلا در واقع بحث اظهارنامه­ شان به مشکل خورده بود بعد نکته­ ی دیگر خیلی شرکت­ها نمی­دانند یک جاهایی اصلا معافیت­های مالیاتی دارند، بله اصلا نمی­داند اصلا با این حوزه آشنا نیستند

آقا من کجاها می­توانم اعلام کنم ولی خب مالیاتی را پرداخت نکنم به خاطر این که خب معاف از مالیات هست و این باز نقطه­ای است که صاحبان کسب  وکار اصلا با آن آشنا نیستند.

بحث دیگر بحث شرکت­های است که به صورت بی­تو بی دارند کار می­کنند، شرکت­های بزرگ و سازمان­های ، حالا یه بحثی است شما یک سایتی داری استارتاپی هستی که با عموم مردم در ارتباط هستی داستانش متفاوت است، یک وقت هست شما با یک شرکت دیگر طرف حساب می­شوید حالا یا یک تأمین کننده است یا در مناقصه دارید بحث قرارداد را می­بندید، آنجا بحث­های ارتباط با مشتری قطعاً مد نظر هست یا به شکلی شما اون ارتباط را با اون سازمان به وجود بیاورید شکل دهید و در واقع بتوانید آن ارتباط مؤثر را حفظ کنید

ولی از آن طرف هم ، بحث­های حقوقی­شان است یعنی این­ها به شکلی باید قرارداد بندند، چه نکاتی را باید توی قراردادهاشان لحاظ بکنند تا بتوانند بهترین نتیجه را بگیرند. در شرایط فعلی باز دوباره به ما یک توضیحی بدهید به چه شکلی، باز دوباره اگر امکان دارد یک توضیحی بدهید کوچک که چه مواردی اون بحث معافیت­های مالیاتی ممکن است در چه بیزینس­هایی اتفاق بیفتد راجع به آن صحبت بکنیم

که مثلاً می­گوید که بله در این حوزه­ ها می­توانند کسب­ و کارها معاف از مالیات هستند و می­توانند حواس­شان باشد این یک نکته­، نکته­ ی دیگر توی قراردادها یکی دو تا نکته به ما بدهید که به کمک بکند ارتباط بهتری را بتوانیم با آن سازمان بگیریم بعد از این که به یک مشکلی خوردیم یا به قول شما آن دعوی رسید چه مواردی را باید توی قراردادها رعایت کرده باشیم تا بتوانیم راحت از آن شرایط بحرانی که توی قرارداد اتفاق افتاده حالا الان قیمت­ها با چالش مواجه شده قیمت­ها بالا رفته، پایین آمده طرف کالا را نمی­ آورد به خاطر این که قیمت دلار بالا رفته و حالا مشکلاتی که به وجود آمده به بین­شان، آیا بیاد این­ها را بگنجانیم توی بحث فروس ­ماژور توی قراردادمان و این­ها آیا فروس ­ماژور محسوب می­شوند توی قرارداد ما و اصلا توی شرایط فعلی یا نه اصلا این­ها فروس­ ماژور نیستند و باید توی قرارداد از قبل دیده می­شدند این هم خیلی مهم است که راجع به آن صحبت کنید ممنون می­شوم.

سرکار خانم عسگری:

– خواهش می­کنم، اول برویم سراغ موضوع نکات قراردادی که فرمودید، اگر بخواهیم چند تا نکته کابردی خیلی مهم در مورد قراردادها بگویم که حالا برای دسته­ های مختلف کسب و کارها چه کسب و کارهایی که حالا به تعریف کارآفرین­ها توی مرحله اول پیدایش هستند حالا مرحله نوزادی یا نوباوگی­شان را می­گویند، بحث اعتبارسنجی طرفین قرارداد هست

این که چقدر اون طرف قراردادتان را می­شناسید، طرف قراردادتان شخص حقیقی است یا شخص حقوقی است؟ آدرس و اطلاعات تکمیلی که از آن طرف قراردادتان هستید تا چقدر دقیق هست؟ آیا اصلا صحت­سنجی کردید که شماره تلفنی که آدرسی که اعلام می­کند حالا بحث شرکت­ها مشخص است شما از روی آخرین آگهی روزنامه رسمی می­توانید اسعلام بگیرید با یک سرچ ساده توی سایت روزنامه رسمی شماره ثبت شرکت عنوانش را بزنید آخرین آگهی تغییرات شرکت میاد که نفر اول شرکت کیه؟ افراد صاحب امضای  شرکت چه کسانی هستند؟ مرکز اصلی شرکت یا اقامتگاه شرکت کجاست؟

که شما می­توانید دقیقاً همان­ها را استخراج کنید و در قراردادتان بیاورید. نکته­ ی خیلی مهم این که در مورد شخص حقوقی وقتی آگهی تغییرات را می­گیرید از آن­ها بخواهید که به شما بدهند، اساسنامه­ ی شرکت­ها را ببینید که مثلاً چه تغییراتی کرد آیا موضوعی که دارد با شما قرارداد می­بندد دقیقاً آن موضوعی است که در اساسنامه ­اش به عنوان موضوع اصلی فعالیت شرکت عنوان شده یا نه؟ 

ما داریم مثلا شرکت­هایی که در حوزه­ ی حمل و نقل موضوع اصلی فعالیت­شان کار بازرگانی و واردات می­خواهند انجام دهند بعد کلی پیش ­پرداخت انجام می­دهد، موضوعات فازهای اولیه می­رود اما مثلا تو بحث ترخیص کالا می بینیم اصلا صلاحیت ندارد، اون آیتم­های کد اقتصادی که باید داشته باشد برای ترخیص کالای بازرگانی را ندارد

عملاً شما با یک قرارداد عقیم روبرو هستید یعنی قراردادی که همه چیزش هست اما قابلیت اجرا ندارد به دلیل این که طرف اول­تان اون چیز را برای شما عنوان کرده که اصلا دارا نیست.

حالا اگر قراردادنویس ­تان یا خودتان مهارت لازم را داشته باشید می­توانید بعد بیایید در شرایط فسخ ­تان پیش بینی کنید که اگر بنابر هر دلیلی طرف قراردادی­تان آن چیزی را که تعهد کرده را نتوانست در بازه زمانی مشخص اجرا کند شما بروید در مواد فسخ قراردادتان پیش­بینی کنید و این که برای هر مدت فسخ قراردادتان هم مدت تعیین کنید هم این که حالا ما گفتیم اگر طرف قراردادی­مان این موضوع را انجام نداد قرارداد از طرف ما قابل فسخ است

خب حالا بعدش چی؟ حالا تعیین خسارت­ها چی؟ حالا پیش ­پرداختی که انجام شده چطوری باید عودت داده شود؟ نمی­دانم تجهیزاتی که خریداری شده تکلیفش چیه یعنی تعیین تکلیف صحیحی بکنید.

متأسفانه یک موضوعی که وجود دارد آقای حاتم طهرانی حالا لازم می­بینم همینجا هم بگویم این که دسته­ای از افراد فکر می­کنند که با سرچ ساده خیلی رایگان، خیلی ساده شما می­توانید کلی قرارداد دانلودی تو گوگل داشته باشید اما آیا این قرارداد دانلودی اون چیزی هست که سرمایه شما، موضوع اجرای قرارداد شما و اون اعتبار شما و مجموعه شما را تأمین می­کند،

شاید شما هزینه­­ ای که برای تنظیم یک نسخه قرارداد یک بار در مجموعه­تان انجام می­دهید خب بقیه موارد تکرار می­شود یعنی می­توانید یک بار هزینه کنید یک تیپ قراردادی مشخصی داشته باشید که مبنای کاری­تان باشد

برای روند بعدی­تان مثلا یک تیپ قراردادی مشخصی برای قراردادهای همکاری داشته باشید مثلا حوزه ­ی مشاورین­ تان با این تیپ قرارداد باشند، حوزه مثلا افراد بازاریاب­تان با این تیپ باشند، افرادی که ساعتی کارند، افرادی که پروژه ­ای کارند چون هر کدام از این­ها تعریف مشخصی دارد، اون تعهدادتی که ما می­_­توانیم از اون فرادی که دارد با شما پروژه­ ای کار می­کند با فردی که دارد با شما ساعتی کار می­کند خیلی متفاوت است.

همه فکر می­کنند همین که یکی اومد تو مجموعه­ شان  ازش یک سفته گرفتند یعنی این که همه چیز اوکیه اما نه این سفته هم شرایط اجرا دارد درست است یک سند تجاری هست که قابلیت وصول شدن را دارد اما باید ببینیم که مقدمات اولیه­ اش طی شده که بعد شما خواستید بروید سفته را اجرا بگذارید

اصلا سفته شما قابل اجرا باشد یا نه؟ این سفته اصلا درست تنظیم شده؟ اون چک ضمانتی که اکثر کارفرماها می­گیرند از افرادی که می­آیند تو مجموعه­ شان درست تنظیم شده، قابلیت اجرا دارد یا حالا الان خیلی روال نیست

قبلاً کسی که می­ آمد توی مجموعه­ ی کار کند حالا نه همه­ ی مجموعه­ های اسم و رسم­دار، تو بازار خیلی معمول شناسنامه­ی طرف را می­گرفتند حالا اون موقع خیلی روال نبود کارت ملی ولی شناسنامه طرف را می گرفتند می­گفتند شناسنامه ­ات اینجا گرو تا بروی و بیایی اما این اصلا عنوانی درست نیست اون شناسنامه نه قابلیت اجرا گذاشتن دارد نه قابلیت نقد شونده تازه متهم هم می­شوید یک زمانی که این شناسنامه اون فرد دست شما چه کار می­کند؟ شما تحت چه عنوانی گرفتید؟ و اون خیلی راحت می­تواند برود اعلام مفقودی بکنید یا بیاید اعلام بکنید.

یک سری شرایطی پیش میاد که بیشتر شما را از اون اهداف­تان عقب می­اندازد. یک نکته­ ی دیگر که می­توانم در مورد قراردادها بگویم که مخصوصاً در شرایط فعلی خیلی می­تواند برایتان کاربردی باشد این که قانون قشنک دست شما را باز گذشته در مورد این که شما هر زمانی در مورد اجرا قراردادتان، تفسیر قراردادتان به مشکل خوردید یک داور تعیین کنید که اون داور بتواند بیاید برای شما حل و فصل کند

موضوعات را می­توانید در همان قراردادتان شخص داور را مشخص کنید، می­توانید محول کنید به آینده حتی میتوانید خیلی موضوعات کلی یعنی اگر قرارداد شما مثلا یک قرارداد بازرگانی صرف هست، خب شما می توانید یک داوری که به موضوعات بازرگانی وارد هست خیلی از مثلا شرایط کاری شرکت شما و شرایط کاری طرف قرارداد شما آشنا هست، اطلاع کامل دارد نسبت به مفاد قراردادتان انتخاب کنید به عنوان داور مرضی طرفین که دقیقاً می­دانید که هر زمانی خواستید قابل دسترس است،

خیلی پروسه طولانی ندارد، هزینه­ی آنچنانی ندارد نسبت به این بخواهی بروی طرح دعوی بکنی در مراجع قضایی، هم هزینه­تان هم وقتی که می­خواهید بگذارید و هم پروسه طولانی و بار روانی که حالا شما مدیر کسب و کار می­خواهید وقت­تان را بگذارید روی پروژه­های مدیریتی­تان، اهداف­تان، چشم­ اندارتان، شرح وظایف­تان اون وقت تو دادگاه­ها باید این پله اون پله برای قراردادی که شاید بازپس­گیری خسارت اون جزئی­ترین موردش باشد، اون زمانی که شما از دست دادید و اون اعتباری که صرف اون موضوع قرارداد کردید به مراتب خیلی سنگین­تر از آن چیزی است که از دست می­دهید.

این موضوع هم خیلی موضوع مناسبی است که مد نظر داشته باشید حالا ما در دوره­ ها خیلی مفصل­تر در مورد این که شرط داوری چی هست چه جوری باید باشد توضیح می­دهیم و این که اصلا با توجه به سبک قراردادهای مختلف اصلا ما داوری می­توانیم داشته باشیم یا نداشته باشیم

مثلا در شرکت­های دولتی اصلا مجاز نیستند ارجاع به داوری داشته باشند یک سری ممنوعیت­ها و محدودیت هایی را داریم و یک نکته­ ی خیلی مهمتری را بخواهم دوباره متذکر شوم این که همیشه وقتی دارید یک قراردادی را تنظیم می­کنید ببینید اون موضوع قرارداد برای خود شخص شما و طرف شما چقدر واضح است

آیا اون چیزی که در ذهن شماست در مورد موضوع قرارداد با اون چیزی که در ذهن طرف قراردادی­تان هست به هم شبیه است یا شما یک فرضیاتی دارید یک سری پیوست­های فنی دارید حالا خیلی موضوعات پیچیده­ ای هست اما اون چیزی که او تصور می­کند این که خیلی متفاوت است و این موضوع موضعی است که در اجرا خیلی شما را با مشکل مواجه می­کند .

حالا ممکن است قرارداد یک قرارداد جزئی کوچک باشد،  ممکن است یک قرارداد در حجم بزرگ باشد مثلا ما قرارداد طراحی سایتی داریم که شاید مبلغ قرارداد خیلی زیاد نباشد زیر ده میلیون تومان باشد اما مثلا توی این قرارداد وقتی مشخص نیست این سایتی که طراحی می­شود، این اپلیکیشنی که طراحی می­شود اصلا با چه تکنولوژی کدنویسی می­شود .

مثلا می­گویند که طراحی و مثلاً تهیه ­ی اپلیکیشن برای فلان موضوع از کدام اپلیکیشن با چه موضوعی یعنی نسخه­اش کدام نسخه است اندروید است، IOS یک سری ابهامی وجود دارد که دقیقاً در روند اجرا با مشکل مواجه می­شوند

دقیقا موضوعاتی است که ما درگیری آن هستیم با خیلی از استارتاپ­ها با خیلی از وب­مسترها تأخیرهایی که در مورد اجرای قراردادها هست این که اصلا خسارت تعیین بکنیم یا نکنیم حالا خسارت تعیین کردیم چه جوری خسارت قابل وصول باشد؟

در مورد  تکمیل پروژه­ های قراردادی و شرایط پرداخت این که هر فازی که تکمیل می­شود چه کسی باید تأیید کند که این آن چیزی است که باید تحویل می­شده یعنی یک ناظر فنی، ناظر کیفی مدیر سایت توضیح می­دهد این چیزی است که به من گفتید سفارش­ دهنده کارفرما می­گوید این خیلی فرق دارد با آن چیزی که من می خواستم

حالا شرایط پشتیبانی سایت­ها اگر بخواهیم بگوییم خیلی جزئی است خیلی طولانی است ولی هر زمانی که خواستید من آمادگی این را دارم که حالا بتوانیم به صورت مفصل­ تر در مورد قراردادهای سایت صحبت کنیم چون یک موضوع خیلی مهمی که وجود دارد این که قالب کسب و کارها الان روند نمایش­شان روند، یکی از مدل­های ارائه ­شان سایت هست یکی از مدل­های ارائه­ شان اپلیکیشن هست حالا به خاطر تغییر شرایط استقبال عموم نسبت به دسترسی ­ها این شکلی، سهولت دسترسی­شان کم هزینه بودن و این می­طلبد که حالا دقت لازمی شود چون ما مجموعه­ هایی را داشتیم که با سابقه­ های چند ده  ساله خواستند مدل کسب و کارشان را شیفت بدهند به کسب و کارهای آنلاین اما تو بحث­های تهیه ­ی اپلیکیشن­شان، طراحی سایت­شان به مشکل خیلی زیادی خوردند و اصلا کلاً منصرف شدند هم لطمه زد به کسب و کار سنتی­شان هم نتوانستند آنلاین­شان را پیگیری کنند.

آقای حمید حاتم طهرانی:

– یک نکته­ ای که فکر می­کنم فراموش کردم راجع به آن صحبت کنیم بحث فورس ماژور است و این که در شرایط فعلی وضعیت فعلی بازار آیا فورس ­ماژور محسوب می­شود یا نه یا باید توی قرارداد می­دیدم و چشم­مان کور به این هوشمندی ما ربط دارد و ما باید آینده را در قراردادمان پیش­بینی بکنیم و ببینیم یا نه فورس­ماژور این­ها را توش دیده؟ 

چون خیلی­ها دیدید توی قراردادهاشان فورس­ ماژور را در حد دو خط می­نویسند شرایط فورس­ ماژور طبق مثلا مواردی که توی فورس ­ماژور درج شده که حالا سیل، زلزله است و امثالهم است، راجع به این هم صحبت کنید فکر می­کنم نکته کلیدی است.

سرکار خانم عسگری:

– بله حتماً، مرسی که این سؤال خوب را پرسیدید ببینید آقای حاتم طهرانی تعریفی که ما مشخصاً از فورس ماژور داریم یعنی عواملی که عوامل طبیعی قهری و خارج از اختیار و اراده­ی طرفیت قرارداد که مانع اجرای موضوع قرارداد می­شوند.

مصادیقی که وجود دارد مصادیق کاملاً حصری هستند یعنی مشخص شده سیل، زلزله، آتش­سوزی، قحطی یعنی یک سری شرایطی که برای کل عموم افراد اون جامعه یا آن محیط صادق باشد.

نمی­توانیم راجع به خیلی از موضوعات عمومیت بدهیم. اما این نکته را بگویم که شما می­توانید اگر مهارت لازم را داشته باشی اگر اون دقت نظر را داشته باشی این موضوع تغییر ناگهانی بازار، تغییر ناگهانی ارزش سهام، تغییر ناگهانی تورم و این موضوعات را بیارید در قراردادتان پیش­بینی این را بکنید که در صورت تغییر ناگهانی یا افت ارزش مثلا اون موضوعی که وجود دارد یا اگر بنابر دلایلی که خارج از اراده طرف قرارداد بود نتوانست در بازه زمانی مشخصی با دلایلی موجهی که خارج از اختیار ماست مثلا کسی که متعهد بوده نمی­دانم سکه تحویل دهد مثلا یکی از شرایط پرداخت قرادادش پول نقد نبوده، قرار بوده سکه تحویل بدهد مثلا صد تا سکه، اون زمانی که قرارداد را بسته یک و دویست بوده امروز نمی­دانم چهار دویست، چهار و سیصد است

خب واقعاً عملاً آن قرارداد بر پایه­ی سکه­ی یک و دویستی بسته شده الان سکه یک و چهارصد است اصلا کل آن قرارداد را می­برد زیر سؤال، درست است ماهیت آن قرارداد می­گوید شما باید متعهد باشید به آن چیزی که اعلام کردید برای روز اجرا یعنی امروز اما آیا عدالت قراردادی اقتضا می­کند؟ و نکاتی که می­توانید پیش­بینی کنید در قرارداد یکی موضوعات خیلی مهمی است که در شرایط فعلی بازار وجود دارد.

من خیلی اخبار را دنبال نمی­کنم چون حالا نمی­دانم خوشبختانه یا متأسفانه فکر می­کنم کارهای مهمتری وجود دارد هرچند که من با کسب و کارها کار می­کنم و تمام کسب و کارها متأثر هستند از  شرایط و روند ثانیه به ثانیه­ی روز و اخبار ولی یک نکته­ ای که می­توانم بگویم اگر تا به امروز قراردادی نداشتید با توجه به این که هنوز شرایط اقتصادی به استیبل نرسیده و شاید هنوز خیلی دقیق نمی­شود پیش­بینی کرد هرچند شرایط بازار را هیچ وقت دقیق نمی­شود پیش­گویی که اصلا نمی­شود کرد، پیش­بینی کرد با توجه به آن روند حداقل کاری که می­شود انجام داد این که در مورد قراردادهایی که از این به بعد تنظیم می­شود دقت نظر خاصی شود و این نکته پیش­بینی شرایط بازار برای یک سری از کالاهایی که حالا با پول نقد سر و کار ندارند تحویل کالا دارند و یک سری شرایط این چنینی می­توانیم آن را پیش­بینی بکنیم

حالا یک موضوعی که تو همه دنیا وجود دارد بحث قراردادهای مدرن است تو پرانتز من یک بحثی را باز کنم اینجا، این که در کشور ما حالا ما حقوقی­ها در دوره­ ی لیسانس بحث قراردادها را می­خوانیم کتاب­مان  هست قواعد عمومی قراردادها، تو قانون مدنی آمده قراردادها را به چند دسته یا همان عقود را به چند دسته تقسیم کرده، عقود معین، عقود غیر معین. عقود معین می­شوند

عقدهایی که دقیقاً در خود قانون از آن نام برده شرایطش ذکر کرده مثل «بی» یا همان خرید و فروش، اجاره، جعاله، مضاربه، وکالت اما عملا با تنوع کسب و کارهای امروز با شرایط فعلی بازار جهانی ما نمی­توانیم تمام قراردادها را ببریم مثلا در قالب بی بگذاریم،

یک قراردادی ممکن است توأمان هم مشارکت باشد هم سرمایه­ گذاری باشد هم همکاری باشد پس مهارت من قرارداد نویس باید آنجایی باشد که این قدر اشرافیت به این شرایط داشته باشم که هم همه این­ها را توی قراردادم لحاظ کنم هم تفکیک کنم حد و حدود حدود قصور هر کدام را که کجا به چه ترتیبی باشد و شاید بحث قراردادهای مدرن که می­گویند همینجاست یعنی ما همیشه نمی­توانیم برویم بگوییم که ماده ۱طرفین قرارداد، ماده۲  موضوع قرارداد، ماده ۳ مدت قرارداد، ماده ۴ مبلغ قرارداد آخر هم بنویسیم نسخ قراردادی این قرارداد به امضاء طرفین رسید نمی­دانم کلیه­ی اوراق متحد الشکل.

آره این­ها تیپ هستند اما آن چیزی که قرارداد شما را با بقیه متفاوت می­کند آن نکاتی هست که فقط مختص شما و طرف قراردادتان هست و می­تواند تضمین کننده هم اعتبار باشد هم اجرای قرارداد.

آقای حمید حاتم طهرانی:

– بسیار عالی خیلی استفاده بردیم نکات خیلی مهمی را فرمودید، دو تا مورد دیگری من فکر می­کنیم راجع به آن باید صحبت بکنیم یکی قراردادهای اینترنتی است

یعنی الان یک سری کسب و کارهای فرمی روی سایت­شان می­گذارند من می­روم پر می­کن بعد من متعهد به انجام یک سری کارها می­شوم او همین طور و آیا الان در شرایط فعلی قرادادهای اینترنتی قابل پیگیری هست از سمت کاربری که دارم  از فلان شرکت خدمات دهنده حتی سرویس اینترنتی دارم استفاده می­کنم،

آیا آن قراردادهایی که امضا می­کنم به صورت اینترنتی آیا می­توانم پیگری کنم و حالا هر سایت دیگری که شما میروید در ثبت نام می­کنید، اون به چه مواردی متعهد است و من از کجا دانم که اون در قالب تعهداتش به چه مواردی پایبند بوده نبوده از کجا کنترل کنیم و این یک نکته خیلی مهمی است،

موضوع دیگر رضایت توی قرارداد است پس یکی قراردادهای اینرتنتی یکی هم رضایت توی قرارداد است، رضایت توی قرارداد نگاه کنید ما توی بحث رضایت مشتری خب مباحث خیلی گسترده­ای را داریم و بحث اندازه ­گیری رضایت مشتری و این­ها را داریم که حالا بحثش اینجا نیست، کلاً رضایت توی قرارداد چه جوری تعریف می­شود؟

و منی که حالا یا کارفرما هستم یا شرکتی هستم دارم با یکی قرارداد می­بندم، با یک فرد مشخص، رضایت را باید چه جوری کنترل کنم آیا اون داور مرضی الطرفین باید این را تعیین کند؟

خودم باید بدانم که حد رضایت من چه هست؟ و این چه جوری کنترل می­شود توی قرادادها؟ بعضی قرادادها می­نویسند اگر رضایت شما این جوری خارج شد ما این کارها را انجام می­دهیم این رضایت خیلی برای من همیشه نقطه­ ی چالش­ برانگیزی بوده و این کنترل این رضایت را فکر کنم راجع به آن صحبت کنید خیلی خوب باشد.

سرکار خانم عسگری:

– در مورد قراردادهای اینترنتی یک بحثی را من به شما بگویم این که قراردادی معتبر است که به امضای طرفین قرارداد رسیده باشد. عملاً خیلی از مواقع خیلی مواقع نه ما در قالب سایت­ها اگر منظور شما رسیدهای تأییدی هست که موقع خرید، موقع بازدید، موقع دانلود هستش برای ما آن­ها به منزله قرارداد نیستند

اگر برای شما صفحه ­ای بود که شما قابلیت امضای الکترونیکی را داشتید می­توانستید آن را امضا کنید آن می شود قرارداد، قرارداهای اینترنتی یا قرارداد آنلاینی که تو یک فضایی هست اطلاعات در اختیار شما قرار می گیرد شما و طرف قرار دادتان می­تونید آن را امضا کنید امضا برای شما قابل مشاهده است، قابل دسترسی هم هست.

اما یک مبحثی را حالا ما خیلی ادعا نمی­کنیم ما حقوق­دان هستیم ما حقوق­ خوانیم ولی در حد همین علم حقوق­ خوانی من یک موضوعی را مطرح کردم چون واقعاً روی قراردادهای سایت­های اینترنتی من خیلی به شخصه کار می­کنم حالا هم علاقه شخصی ­ام هست هم واقعاً می­خواهم به یک نتیجه مشخصی برسم.

من یک مبحثی را مطرح کردم تحت عنوان قراردادهای تشابه این رسیدهای که شما می­گویید یا عامه فکر می کنند قرارداد اینترنتی با قراردادهای الحاقی که ما حقوقی­ ها می­گوییم، ما یک قرارداد الحاقی داریم در حقوق که به شما این اجازه را می­دهد تحت یک شرایطی برای در یک موارد خاصی که یک قانون خاص داریم، به کارفرما اجازه می­دهد یک قرارداد را تحت عنوان قرارداد الحاقی داشته باشد

یعنی یک شرایطی را اعلام می­کند شمای کارگر یا مجری آن پروژه ملحق می­شوی به آن قرارداد اختیار و اجازه ی کم و زیاد کردن یا نپذیرفتن نداری فقط ملحق می­شوی به آن و آن امضای نهایی شما امضای انتهای الحاقیه است.

آره آن یک رسید معتبری است برای این که اگر شما زمانی نپذیرفتید که اون به رؤیت شما نرسیده ولی اون تیک، اون باکسی که حالا تو سایت­ها می­زنند مورد تأیید است، قبول می­کنم، اوکی یا هر چیز دیگر، آره این می شود شرایط الحاق من به آن مواردی که شما گفتید در مورد این که اطلاعات اولیه کالا در اختیار من قرار گرفت، آن عکسی که برای من شرح دادید در مورد کالا کشور سازنده­اش مشخصات فنی­ا ش، زمان تحویلش، شرایط تحویلش همه مورد تأیید من هست من پذیرفته ­ام من به این موضوع شما ملحق شدم.

من فکر می­کنم که پذیرفتن یا تشابه این نوع روندی که در سایت­ها هست با قراردادهای الحاقی  بیشتر می­خورد عملاً نمی­توانیم به عنوان قراداد بگوییم

ولی اگر بخواهم توضیح تکمیلی­ تر بدهم توی شعبات رسیدگی کننده موضوعات اختلافی این چنینی آن رسیدها را که حالا در سرورها ثبت می­شود و قابل بازخوانی هست و به عنوان مستندات مثبت قابل ارائه هست را پذیرفتند یعنی معتبر است

اما خیلی موقع­ ها به افرادی که دارند کارهای سایت انجام می­دهند، فروشگاه­های اینترنتی دارند خیلی تأکید می­کنیم راجع به حتی تک تک کلماتی که دارند آنجا استفاده می­کنند چه باری دارد، چه مسئولیتی برایشان دارد چون آقای حاتم طهرانی غالب سایت­هایی که الان فعال هستند یا همین استارتاپ­ها که یکی از مدل­های ارائه خدمت­شان روی سایت­شان هستند، واسط هستند واسط بین یک سری تأمین کننده­ های کالا یا تأمین کننده­ های خدمات با مخاطبین، مشتری­ها، بازدیدکننده­ ها عملاً مسئولیتی در مورد صحت و سقمش و درستیش و اعتبارش و خیلی شرایط ندارند

به عنوان یک ارائه کننده اطلاعات یا یک بستر نمایشی باید حقوق مصرف­ کننده را رعایت کنند، باید موضوعات اولیه را داشته باشند، باید صفحه­ی قوانین و مقررات­شان که صفحه­ ای هست که معرفی می­کند خدمات­شان را، حدود مسئولیت­شان را و یک سری موضوعات کلیدیشان را باید داشته باشند ولی مسئولیت­ شان در حد همان واسطه­ گری است

هر زمانی که دادگاه صلاح بداند می­توانند اطلاعات سرورشان را در اختیار قرار دهند با دستور مراجع قضایی ولی در غیر این صورت به عنوان رازدار اطلاعات مشتری­هاشان هستند.

یک موضوعی هم هست که این چند وقت خیلی مطرح شده در مراجع اما یک سؤالی هم که پرسیدید در مورد بحث رضایت در قراردادها اون ماده ۱۹۰ قانون مدنی را می­گوید که در واقع میاد می­گوید چه قراردادی صحیح است؟

قرارداد برای این که صحیح باشد باید یکی از آیتم­هایش قصد و رضای طرفین است یعنی این که اولاً شما اراده ی کامل داشته باشید به این که الان بیایید سر میز بنشینید با یک قراردادی را ببندید و حتی همان خرید هم یک قرارداد است .

حالا ممکن است مکتوب نشود ولی عملاً یک توافقی صورت گرفته، یک سری تعهداتی انجام می­شود، یک پولی رد و بدل شده یک کالایی رد و بدل شده. پس باید اراده درونی را داشته باشید و این اراده درونی باید اعلام شود یعنی یا در قالب شفاهی یا در قالب کتبی حتی قانون­گذار تا آنجا پیشرفت کرده اگر کسی شرایط تکلم هم ندارد با حرکات رضایت خودش را، قصد خودش را اعلام کند.

اما اگر بخواهیم بیاییم کلی­ تر و تخصصی تر وارد رضایت در قرارداد شوم قانون­گذار این قدر حساس است روی این موضوع که اعلام کرده هر کجا رضایت طرف در قرارداد خدشه­ دار شد یا رضایت مشکوک بود یا رضایت ناشی از موضوع یا اهرم اجبارکننده ­ای بود یا شرایط اضطرار قرار گرفته بود آن قرارداد را قراداد صحیحی نمی داند یعنی یکی از پایه­ های آن قرارداد متزلزل است برای این که آن قرارداد قرارداد کاملی باشد باید رضایت کامل باشد، رضایت کامل ابراز شود و حالا یک مقدار بحث هم تخصصی می­شود .

آقای حمید حاتم طهرانی:

– خیلی ممنون از توضیحات­تان، یک چالش دیگری فکر می­کنم افرادی مثل من داریم با بحث قراردادها این اصطلاحات حقوقی است

نمی­دانم خیار و اصطلاحاتی که دارید استفاده می­کنید توی قراردادها و یک جاهایی من یکی دو تا شرکت را دیدم که اصلا با چالش جدی مواجه کرده که طرف حواسش نبوده که اون کلمه معنیش یعنی چی و به نظر باید راجع به این موضوع اصلا یک دوره آموزشی هم برگزار شود که آشنایی با اصطلاحات قرارداد و اگر یک شرکتی مقابل شما قرار گرفته که کاملاً قراردادی که تنظیم می­کند از تمامی این اصطلاحات در قرارداد استفاده می­کند ما باید چه کار کنیم؟

یعنی آیا خودمان می­توانیم با چهار تا مطالعه، چهار تا کسب اطلاعات بیشتر بتوانیم این را رد کنیم یا بتوانیم یک سری اطلاعات به دست بیاوریم به نظر شما؟ یا نه واقعا باید یک فردی که مطلع است بیاید کنار قرارداد حضور داشته باشد و مشاوره بدهد به ما راجع به این هم صحبت کنید فکر می­کنم مهم باشد.

سرکار خانم عسگری:

– نکته خیلی جالبی را گفتید حالا من یک شیطنتی هم کردم پارسال  یک فرمی تهیه کردم به مجموعه­ های مختلفی دادم مخصوصا مدیران یا مدیران قسمت­های مختلف چندین مجموعه که کار می­کردم یک سری اطلاعات را توی فرم فرستادم که معنی این را می­دانید و این اصلا به چه معنی است؟

خیلی جالب بود آقای طهرانی ما مدیرانی را داشتیم که خیلی اصطلاحات را نمی­دانستند البته شاید این ندانستن مشکل من حقوقی باشد که نتوانستم این قدر این موضوع را ساده و کاربردی بیان بکنم که فردی که در آن حوزه هست نرود به سمتش یا نداند یا قوانین ما درست است قوانین را در یک سطحی می­نویسند که نه سطح خیلی پایین است نه سطح خیلی بالا

شاید خیلی اصطلاحاتش برای همه قابل استفاده نباشد البته کتب زیادی منتشر شده در رابطه با این که یک سری قوانین را ساده­تر و کاربردی­تر مطرح کنند

اما به نظر من خیلی خوب است که حالا اگر ادعامان این است که صاحب کسب و کاری هستیم، مدیر کسب و کاری هستیم یک سری اصطلاحات اولیه را بدانیم.

ما دوره­ ای برگزار کردیم پارسال تحت عنوان اصطلاحات حقوقی رایج در کسب و کارها و آمدیم یک لیست ۵۰، ۶۰ تایی از این اصطلاحات را مطرح کردیم در حد این که بدانیم چی هست، چه کاربردی دارد استفاده کجاش به نفع ماست استفاده  کجا به ضرر ماست

مثل همین بحث خیارات که شما گفتید، مثل بحث اسناد تجاری که اصلا اون قسمت حواله­ کرد، حواله­ کرد یعنی چی؟ در وجه یعنی چی؟ در وجه حامل یعنی چی؟ نمی­دانم وصف کیفری یعنی چی؟ وصف حقوقی یعنی چی؟ تأمین خواسته یعنی چی؟ درست است نمی­شود انتظار داشت که همه­ این موضوعات را بدانند اما من فکر می کنم که یک مدیر برای این که مدیریت مناسب­تری داشته باشد حداقل باید یک سری اطلاعات اولیه را بداند یا زمانی که اگر در جایگاهی هستیم در مجموعه­ مان که قراردادی میاد برای این که ما بخوانیم حتی پارافش کنیم یا حتی ادیتش کنیم یا تایپش هم بکنیم یک سری چیزها را بدانیم راجع به آن و شاید این یک تلنگری باشد برای من حقوقی که بتوانم این­ها را کاربردی­تر و مناسب­تر معرفی کنم، همه تو بحث قراردادها هم تو بحث اصطلاحات حقوقی رایج در کسب و کارها.

آقای حمید حاتم طهرانی:

– خب انشالله که دوستان استفاده لازم را از گفتگویی که در زیمنه مشاوره حقوقی داشتیم برده باشند، چند تا موضوع را من خدمت­تان بگویم یکی بحث این هست که انشاالله یک دوره­ ی آموزشی را به اتفاق سرکار خانم عسکری خواهیم داشت که بتوانیم اطلاعات بیشتری را در اختیار دوستانی که علاقمند به این مباحث هستند، اطلاعات بیشتری در اختیارشان قرار دهیم

مورد دیگر این هست که من خواهش می­کنم از شما دوستانی که اگر سؤالی را برای ما ارسال کردند یا موردی مد نظرشان بود پایین همین پست توی وبسایت حاتم طهرانی دات کام که درج می­کنند نظر خودشان را، شما پاسخگوی نظرات این عزیزان باشید یعنی سؤالی داشتند در مسائل حقوقی­ قراردادها این کار را انجام دهید ی

ک چیزی هم که همین الان راستش را بخواهید به ذهنم رسید این هست که بتوانیم ما یک فرمی را روی وبسایت­ مان درج بکنیم و شرکت­هایی که حالا سؤالات حقوقی دارند بتوانند آن فرم را پر کنند و ما آن فرم را در اختیار شما قرار بدهیم شما بتوانید راحت­تر با این عزیزان در ارتباط باشید یا حتی خیلی ساده­ تر ببینیمش مثلا قراردادهاشان را برای ما بفرستند و شما بتوانید آن قراردادها را یک ویرایش و ادیت برایشان انجام دهید فکر می­کنم این هم کار خوبی باشد که بتوانیم انجام دهیم تا یک ذره مؤثرتر باشیم و تأثیرگذارتر باشیم در شرایط فعلی

اگر موافق هستید این کار را هم انجام دهیم و موافقیت خودتان را اعلام کنید. اگر نکته پایانی دارید بفرمایید اگر فکر می­کنید باید راجع به یک موضوعی باز بیشتر صحبت کنید حتماً این کار را انجام دهید و امیدوارم که این گفتگو، گفتگوی ارزشمندی باشد برای دوستانی که دارند این در واقع گفتگو را از طریق رادیو مشتری میشنوند.

سرکار خانم عسگری:

– مرسی مجدد تشکر می­کنم از شما و شنونده ­های عزیز که وقت گذاشتند و تا انتها همراه ما بودند، خیلی خوب است این بحث فرم ارائه پرسش ­های حقوقی، حالا سایت خود من هم هست اگر گوگل بخواهند سرچ کنند هنگامه عسکری دات کام، یه سری مقالاتی هست که به صورت هفتگی هفته ­ای دو تا مقاله کاربردی یک سری مقالات هست در مورد نحوه­ی نوشتن مثلا قرارداد اجاره، نحوه نوشتن قرارداد مشارکت

سعی کردیم نکات اولیه و مهمی که لازم است تو از کدام از این قرارداد لحاظ شود در آن­ها بیاوریم البته کافی نیست و ما ادعامان این نیست با این مطالبی که ارائه می­دهیم همه بتوانند قرارداد نویس شوند نه، ادعامان این هست که با این اطلاعات با روندی که پیش گرفتیم می­توانیم افراد را آشنا با این حوزه بکنیم نسبت به این که دید مناسب­تری داشته باشند نسبت به تعهدات و قراردادهایی که امضاشان پای آن قرارداد هست. برای شما و همه عزیزان آرزوی موفقیت و توفیق روزافزون دارم.

 برای دانلود قسمت چهارم رادیو مشتری اینجا کلیک نمایید.

درصورتیکه تمایل دارید در گفتگوی رادیو مشتری حضور داشته باشیدلطفا” فرم زیر را تکمیل بفرمایید